23 Ιανουαρίου 2014

Ακροάσεις ηθοποιών από ''περιηγητές της ομίχλης''.

 Ολο και πιο εξουθενωτικές γίνονται οι ακροάσεις..

 

Η ατμόσφαιρα θυμίζει απαρχαιωμένη δημόσια υπηρεσία, όπου όλα λειτουργούν σαν ρολόι. Σταματημένο. Από πολύ νωρίς το πρωί, ουρές ηθοποιών σχηματίζονται έξω από θέατρα και μέσα σε φουαγιέ. Οι πιο έμπειροι, φροντίζουν να ξυπνήσουν από τα άγρια χαράματα προκειμένου να φτάσουν από τους πρώτους και να πάρουν αριθμό προτεραιότητας. Και από εκεί και πέρα, αρχίζει το μαρτύριο: οι ώρες περνούν, η ουρά μεγαλώνει, τα νεύρα σπάνε και οι εκατοντάδες ηθοποιοί που έχουν ετοιμάσει μονολόγους και τραγούδι προκειμένου να ξεχωρίσουν στην πολυαναμενόμενη οντισιόν, κοντεύουν να ξεχάσουν τα λόγια τους εξαιτίας της ατέρμονης αναμονής.

Είναι σχεδόν σαδιστικός ο τρόπος με τον οποίο συμπεριφέρονται ουκ ολίγοι σκηνοθέτες, φτασμένοι αλλά και πρωτοεμφανιζόμενοι-αυτοαποκαλούμενοι «καλλιτέχνες», σε ανθρώπους που ονειρεύονται να παίξουν κάποια στιγμή στο θέατρο. Η τέχνη θέλει θυσίες λένε, αλλά γιατί να πρέπει εκτός από τόσα και τόσα άλλα να θυσιάσεις και την αξιοπρέπειά σου για μια θέση σε έναν θίασο;

Τα πηγαδάκια που σχηματίζονται κατά τη διάρκεια της αναμονής έχουν ενδιαφέρον: τρώνε το κολατσιό που έχουν φέρει από το σπίτι, άλλοι τραγουδούν, άλλοι παίρνουν έναν υπνάκο ζητώντας από κάποιον έμπιστο να τους ειδοποιήσει όταν έρθει η σειρά τους. Και φυσικά, προσπαθούν να γελάσουν με το δράμα τους: «εσύ σε πόσες οντισιόν πήγες αυτή τη βδομάδα;  Α ναι! Τώρα σε θυμήθηκα! Σε είχα δει και στην άλλη ακρόαση πριν από ένα μήνα! Τζίφος ε; / Ζητάνε και αυτοσχεδιασμό;».

Ο αυτοσχεδιασμός που και βέβαια ζητάνε, είναι κεφάλαιο από μόνο του: «Κάνε ότι κάνεις έρωτα με τον τοίχο και φτάσε σε οργασμό!» / «Γίνε μωβ και πες μας πώς νιώθεις!» / «Κάνε το φλυτζανάκι του καφέ!». Και άλλα τέτοια ευφάνταστα. Κάποιοι υποκύπτουν σε αυτά τα αλλόκοτα προστάγματα χωρίς να είναι 100% σίγουροι ότι ο άνθρωπος που τους τα ζήτησε τα έχει τετρακόσια. Κάποιοι άλλοι, που θεωρούν ότι όλα αυτά είναι εκτός τόπου και χρόνου και ζητούν επεξήγηση, κόβονται με συνοπτικές διαδικασίες.

«Ετσι όπως γίνονται πλέον οι οντισιόν, το να μην σε επιλέξουν είναι αυτό που σε πειράζει λιγότερο. Το χειρότερο είναι ότι ξεκινάς το πρωί από το σπίτι σου γεμάτος κέφι και τρακ, έχεις προβάρει τα λόγια σου, έχεις προσέξει την εμφάνισή σου και όσο περνά η ώρα και δεν έρχεται η σειρά σου και συνειδητοποιείς ότι εκτός από μεσημεριανό σε λίγο θα φας και βραδινό ενώ κάθεσαι κατάχαμα, ξέρεις πλέον ότι κάποιοι παίζουν σαδιστικά με την υπομονή και με την ανεργία σου» μου εξηγούσε πριν από λίγο καιρό φίλος ηθοποιός που πηγαίνει πολύ συχνά σε τέτοιου είδους δοκιμασίες.

Ειδικά από μεγάλα θέατρα και καταξιωμένους σκηνοθέτες, κάποιος θα περίμενε μεγαλύτερο επαγγελματισμό. Δυστυχώς όμως, πολλές φορές, εκεί ακριβώς είναι που κατοικοεδρεύει το χειρότερο πρόσωπο του σαδισμού. Σε μια Ελλάδα που παρά την κρίση εξακολουθεί να παράγει ταλέντα και σε μια Αθήνα που όπως τα μπαρ, έτσι και τα θέατρα ξεπηδούν το ένα μετά το άλλο, ίσως εκείνοι που βρίσκονται στην πλευρά του κριτή να πρέπει να αντιμετωπίζουν τους κρινόμενους με την ίδια σοβαρότητα που απαιτούν και στο ανέβασμα της δουλειάς τους.
 
(από:http://www.tovima.gr)

19 Ιανουαρίου 2014

Βιτσέντζος Κορνάρος:ο Σαίξπηρ της Κρήτης....




Αν κάτι πρωτοζήλεψα στα χωριά της Κρήτης είναι οι παλιές, μεστές και πανέμορφες μαντινάδες που ακούς. Γερόντισσες μαυροντυμένες πιάνουν και σου αραδιάζουν στις εξώπορτες αποσπάσματα από τον Ερωτόκριτο για καλωσόρισμα. Στα γλέντια οι ξακουστοί μαντιναδολόγοι κάθονται αντικρυστά και συνερίζονται ποιός θα καταφέρει να θυμηθεί μεγαλύτερο κομμάτι από το έργο του Βιτσέντζου Κορνάρου. "Να μην απορείς, μου πε κάποτε ένας τέτοιος γέροντας. Για μας είναι ο κρητικός Σαίξπηρ".
424 χρόνια !!! Πώς να μην απορώ; Η Κρήτη από το 1590 -που τοποθετείται κατά προσέγγιση η συγγραφή του Ερωτόκριτου- διαδίδει από στόμα σε στόμα κι από γενιά σε γενιά τα στιχάκια του. Σκέφτομαι αν έχουμε κάτι ανάλογα πολύτιμο και καλοφυλαγμένο στις παραδόσεις που κληρονομήσαμε και .. δεν το βρίσκω. Ο παπούς μου έλεγε όλο τον Ερωτόκριτο από στήθους. Το μόνο που επέμεινε να μάθει στα 11 παιδιά του ήταν αυτό. Κάποτε ο δάσκαλος πήγε σπίτι να του πει ότι η μικρή του κόρη, το στερνοπούλι του, είναι καλή στα γράμματα. Ο παπούς μου γέλασε περιφρονητικά και του 'πε: Ίντα λες δάσκαλε; Έντεκα κοπέλια έχω και τα δέκα μάθανε αμέσως τον Ερωτόκριτο. Μόνο αυτή δεν τον κατέχει ολόκληρο. Π' ανάθεμα τις βουλές που 'χετε οι γραμματιζούμενοι. 

 (Ερωτόκριτος και Αρετούσα του Θεόφιλου) 


Ακούγοντας αυτές τις χαριτωμένες παλιές ιστορίες σκέφτομαι συχνά τις διαδρομές που έκανε η έννοια της μόρφωσης τα τελευταία χρόνια μας. Κάποτε όποιος κατάφερνε την πρόσθεση χωρίς να μετράει στα δάκτυλα ήταν φωστήρας. Αργότερα έπρεπε να ξέρει τριγωνομετρία, Άλγεβρα και Μαθηματικά. Σήμερα η κβαντική μηχανική δεν φτάνει ίσως. Κι όμως ο Ερωτόκριτος αποστηθίζεται ακόμη από τα κρητικόπουλα. Όχι ως μάθημα "κορμού" ή ως must της εκπαίδευσης ... αλλά ως ανάγκη να μπολιαστούν την ομορφιά του τόπου τους.
Και καθώς συχνά νομίζουμε ότι ο μικρόκοσμός μας είναι δείγμα γραφής του σύμπαντος, ξαφνιάστηκα ακούγοντας ότι φίλοι καλοί και αγαπημένοι δεν έτυχε να διαβάσουν τον Ερωτόκριτο και την Αρετούσα. Κι αντί να αρχίσω με πάθος να τους προτρέπω να πάρουν την έντυπη έκδοση (έπεα πτερόεντα κάποτε οι προτροπές) σκέφτηκα να φτιάξω ένα αφιέρωμα και να εξαφανίσω κάθε δικαιολογία για τους "αδιάβαστους".
Αντί προλόγου να πω μόνο τους γνωστούς στίχους για τον ποιητή του έργου:
Στη Στείαν εγεννήθηκε, στη Στείαν ενεθράφη,
εκεί ’καμε κι εκόπιασεν ετούτα που σας γράφει.
Στο Κάστρον επαντρεύτηκε σαν αρμηνεύγ’ η φύση,
το τέλος του ’χει να γενεί όπου ο Θεός ορίσει. 
Δεν ξέρουμε ωστόσο με σαφήνεια ποιός Κορνάρος (φαίνονται αρκετοί στα παλιά έγγραφα, όλοι τους γόνοι εξελληνισμένων Βενετών αρχόντων) από τους πολλούς Βιτσέντζους της εποχής έγραψε τον Ερωτόκριτο. Οι ιστορικοί τοποθετούν χρονολογικά τη σύνθεση κατά το 1590. Το έργο έχει εμφανείς επιρροές από το γαλλικό μυθιστόρημα Paris et Vienne του 1432 και τον Μαινόμενο Ορλάνδο του Ariosto. Οι στίχοι του διαδίδονται από στόμα σε στόμα και ήδη το 1645 (αρχές της επίθεσης των Τούρκων στην Κρήτη) το νησί το απαγγέλει από άκρη σ' άκρη. 
Πέρασε μισός αιώνας μέχρι το έργο να αποκτήσει έντυπη μορφή. Οι πηγές λένε ότι τυπώθηκε για πρώτη φορά το 1713, φυσικά στη Βενετία, όπως και τα άλλα κρητικά έργα της εποχής, και ανατυπώθηκε (πράγμα σπάνιο) το 1737 λόγω της μεγάλης ζήτησης που είχε. Από την πρώτη εκείνη έκδοση σώζεται ένα και μοναδικό αντίτυπο, που φυλάσσεται στη Γεννάδιο Βιβλιοθήκη, στην Αθήνα.
Το 19ο αιώνα και τις αρχές του 20ού κυκλοφόρησε με τη μορφή λαϊκής φυλλάδας σε πάρα πολλές εκδόσεις, δυστυχώς πρόχειρες και με πολλά λάθη, και διαβάστηκε τόσο πολύ, που ο μεγάλος λαογράφος Νικόλαος Πολίτης (1852-1921) το 1909 έγραφε:
Μέχρις εσχάτων δε και αλλαχού μεν της Ελλάδος, αλλά προπάντως εν Κρήτη, πολλοί εκ της συχνής αναγνώσεων εγίνωσκον από μνήμης μακρά αποσπάσματα, ώστε ως παρατηρεί ο Κρης Ι. Μ. Δαμβέργης, και αν ήθελον τυχόν απολεσθή πάντα τ’ αντίτυπα αυτού, το έπος ηδύνατο ν’ απαρτισθή πάλιν ολόκληρον εκ του στόματος Κρησσών και Κρητών, «οίτινες και νυν έτι αποστηθίζοντες, μεταδίδουν αυτό διά στόματος απ’ αρχής μέχρι τέλους εις τα τέκνα και τους φίλους των». Γενιές ολόκληρες δεν έβρισκαν καλύτερη κληρονομιά να αφήσουν στα παιδιά τους από ένα αντίγραφο του Ερωτόκριτου. Ακόμη κι οι Τουρκοκρητικοί μυήθηκαν στη γλώσσα μαθαίνοντας τα πάθη της Αρετούσας.  
Υπάρχουν μαρτυρίες σε χωριά της Σητείας στις αρχές του 20ου αιώνα για το πόσο πολύτιμο θεωρείτο το πόνημα του Κορνάρου που άλλοτε αναφέρεται σε διαθήκες κι άλλοτε "μοιράζεται" με τρόπο παράδοξο. Πολλά αντίγραφα βρέθηκαν στην Κρήτη σκισμένα ή κομμένα. Χαρακτηριστική είναι η ιστορία που λέγεται στην Αχλαδιά της Σητείας: τρία αδέρφια μοίραζαν την περιουσία τους κι ανάμεσα σε όσα κληρονόμησαν από τα γονικά τους ήταν και το βιβλίο του Ερωτόκριτου. Κανείς δεν ήθελε να το αποχωριστεί. Σκέφτηκαν να το μοιράσουν σε αποσπάσματα στην αρχή. Αλλά κι εκεί διαφώνησαν. Στο τέλος -για να γίνει δίκαιη μοιρασιά- βάλανε το βιβλίο κάτω και το έκοψαν κατά πλάτος σε τρία ισόποσα μέρη. Όμοια κομμένα βιβλία βρέθηκαν σε μιτάτα του Ψηλορείτη και στα Σφακιά.
Η μελωδία που συνοδεύει σήμερα τα τραγούδια του -λένε- πως κατάγεται από την εποχή που γράφτηκε το έργο. Ένας σιγανός παραπονιάρικος σκοπός που αφήνει χώρο στην αφήγηση. 
Ο ίδιος σκοπός που ενέπνευσε κι ένα σωρό μεταγενέστερα κρητικά τραγούδια, που συχνά ξαναμπλέκουν τον Ερωτόκριτο στις ρύμες τους:

Είπα σου μη μπερδεύγεσαι στση ζώνης μου τα κρούσσα,
γιατί θα σύρεις βάσανα ωσάν την Αρετούσα!

(Ν. Ξυλούρης, δίσκος «Τα που θυμούμαι τραγουδώ», Columbia 1975)
Γιατί μπαίνω στον κόπο; Δεν βρίσκω καλύτερη απάντηση από όσα έγραψε ο Κωστής Παλαμάς για τον Βιτσέντζο Κορνάρο: Ντροπή στο Έθνος που ακόμα δεν κατάλαβε, ύστερ’ από πέντε αιώνων περπάτημα, πως ο ποιητής του Ερωτόκριτου, αυτός είναι ο «μέγας του Ελληνικού Έθνους και αθάνατος ποιητής»!
Μία από τις καλύτερες επεξεργασίες πάνω στην αρχική έκδοση του 1713 (έκδοση Βενετίας) έκανε ο αείμνηστος Γιώργος Σαββίδης. Και καθώς το έργο -ευτυχώς- δεν έχει συγγραφικά δικαιώματα να το περιορίζουν θα το βρείτε ολόκληρο εδώ.
Ο τόπος και ο χρόνος της ιστορίας παραμένουν αιωρούμενα σε μία ασάφεια. Αρχικά, η υπόθεση του ποιήματος φαίνεται να λαμβάνει χώρα στην Αρχαία Αθήνα, επί των ημερών του βασιλιά Ηράκλη (μυθικό πρόσωπο) αλλά στη συνέχεια ο ποιητής εισάγει πρόσωπα, γεγονότα και τόπους που αναφέρονται στο Μεσαίωνα και στην εποχή του. Η υπόθεση του έργου περιστρέφεται γύρω από τον έρωτα του Ερωτόκριτου και της Αρετούσας, κόρης του βασιλιά, ένας έρωτας ο οποίος χρησιμεύει ως άξονας στον ποιητή για να υμνήσει τη φιλία, την ανδρεία και την αγάπη προς τη πατρίδα.
Ο  Ερωτόκριτος ήταν γιός του Πεζόστρατου, συμβούλου του βασιλιά, ανήκοντας έτσι σε κατώτερη κοινωνική τάξη από την πριγκίπησα, κάτι που καθιστούσε αδύνατη οποιαδήποτε σχέση μεταξύ τους. Ο ερωτοχτυπημένος νέος, μην έχοντας τη δυνατότητα να εκδηλώσει την αγάπη του προς την Αρετούσα, τραγουδά μεταμφιεσμένος κάτω από το παράθυρό της τα βράδια, ενώ η πριγκίπησα αναπτύσσει σιγά-σιγά αισθήματα προς τον άγνωστο τραγουδιστή. Οταν ο Ερωτόκριτος αναγκάζεται, μαζί με το φίλο του Πολύδωρο, να σκοτώσει δέκα από τους σωματοφύλακες του βασιλιά που είχαν σταλεί για να τον συλλάβουν, αυτοεξορίζεται στην πόλη του Εγρίπου, όπου προσπαθεί αποτυχημένα να ξεχάσει τον έρωτά του. 
Η Αρετή, όταν ο άγνωστος τραγουδιστής παύει να ακούγεται κάτω από το παράθυρό της τα βράδια, ανακαλύπτει πόσο της λείπει. Σε μια επίσκεψη της Αρετής στο σπίτι του Πεζόστρατου, του πατέρα του Ερωτόκριτου, η νέα ανακαλύπτει τα τραγούδια και την εικόνα της, μαθαίνοντας έτσι την ταυτότητα του θαυμαστή της και -τότε- πέφτει πια σε βαθιά θλίψη. Θέλοντας να διασκεδάσει την κόρη του, ο βασιλιάς Ηράκλης διοργανώνει αγώνες κονταρομαχίας, όπου καλούνται οι διαπρεπέστεροι ευγενείς της εποχής. Στους αγώνες λαμβάνει μέρος και ο Ερωτόκριτος, ο οποίος έρχεται νικητής και στεφανώνεται από τα χέρια της αγαπημένης του πριγκίπησας. Παίρνοντας θάρρος από τη νίκη του, ο νέος τολμά να ζητήσει σε γάμο την αγαπημένη του από τον πατέρα της, το βασιλιά. Μαντατοφόρο στέλνει τον δικό του πατέρα, τον Πεζόστρατο. Ο Ηράκλης όμως εξοργίζεται, αποπέμπει το σύμβουλό του, εξορίζει τον Ερωτόκριτο και διατάζει την κόρη του να παντρευτεί τον διάδοχο του θρόνου του Βυζαντίου. Η Αρετή αρνείται και ο Ηράκλης την κλείνει σε ένα σκοτεινό και υγρό μπουντρούμι, μαζί με την παραμάνα της, όπου για μία πενταετία, υφιστάμενες πολλές κακουχίες κι οι δυό τους. Την ίδια εποχή, ο βασιλιάς της Βλαχίας Βλαντίστρατος κηρύσσει τον πόλεμο στην Αθήνα και εισβάλλει με το στρατό του προκαλώντας τεράστιες καταστροφές. Ο Ερωτόκριτος πονά μαθαίνοντας στην εξορία τα νέα του τόπου του. Κάποτε αποφασίζει να δράσει.Αφού πίνει ένα μαγικό υγρό που αλλάζει την εξωτερική του εμφάνιση, έρχεται να βοηθήσει την πατρίδα του και προκαλεί τεράστιες απώλειες στον εχθρικό στρατό, ενώ σε μια από τις συγκρούσεις σώζει τη ζωή του, γέροντα πλέον, βασιλιά Ηρακλη και του φίλου του Πολύδωρου. 
Η τύχη του πολέμου κρίνεται σε μια επική μονομαχία του Ερωτόκριτου με τον ανηψιό του βασιλιά της Βλαχίας, τον Άριστο. Ο Ερωτόκριτος νικά, σκοτώνοντας τον αντίπαλό του αλλά τραυματίζεται ο ίδιος σοβαρά. Οι Βλάχοι αποσύρονται, οπότε ο Ερωτόκριτος μεταφέρεται στα βασιλικά ανάκτορα, στο δωμάτιο και το κρεββάτι της Αρετής, όπου και μένει αρκετό καιρό μέχρι να θεραπευτεί. Μετά, ο βασιλιάς Ηράκλης θέλοντας να του εκφράσει την ευγνωμοσύνη του, προσφέρεται να τον υιοθετήσει και να του παραχωρήσει το μισό του βασίλειο. Ο ήρωας όμως αρνείται και ζητά να απελευθερωθεί η Αρετή και να του επιτραπεί να την παντρευτεί. Αρχικά η πριγκίπησα αρνείται να παντρευτεί τον άγνωστο, οπότε ο Ερωτόκριτος πηγαίνει ο ίδιος να την αναζητήσει και, διαπιστώνοντας την πίστη της στην αγάπη του τόσα χρόνια, αποκαλύπτει την πραγματική του μορφή. Το τέλος θα το αφήσω μετέωρο, μπας και πείσω όσους το αγνοούν να το ανακαλύψουν διαβάζοντας :)

Μ.Κορνάρου 
(από:http://www.ekriti.gr/)

14 Ιανουαρίου 2014

Νεκρά πτηνά...(Μιχαήλ Ξενοφόντοβιτς Σοκόλοβ -Михаил Ксенофонтович Соколов)

 

    

Μία ελαιογραφία σε καμβά του μεγάλου Ρώσου ζωγράφου Μιχαήλ Σοκόλοβ.Ο Σοκόλοβ γεννήθηκε το 1885 στο Γιαροσλαβ και πέθανε στη Μόσχα το 1947.Θεωρείται ένας από τους μεγάλους ζωγράφους,ιδιαίτερα της δεκαετίας του '30 και του '40.Ήταν άνθρωπος με πνευματικές ανησυχίες και ελεύθερο πνεύμα σε μια περίοδο που το κομμουνιστικό καθεστώς απαγόρευε την έκφραση χριστιανικών και πολιτικο-ιδεολογικών εκφράσεων και αυτό το πλήρωσε πολύ ακριβά αφού συνελλήφθη,δικάστηκε και καταδικάσθηκε με ποινή επτά ετών και οδηγήθηκε σε γκουλάγκ της Σιβηρίας όπου παρέμεινε μέχρι την αποφυλάκιση του το 1943 για λόγους υγείας. Κατα τη διάρκεια του εγκλεισμού του στο στρατόπεδο δημιούργησε παρα πολλά μικρά έργα πάνω σε οτιδήποτε έβρισκε μπροστά του,όπως πχ κουτιά απο τσιγάρα και σπιρτόκουτα.Μετα την αποφυλάκιση του και μέχρι το θάνατο του από καρκίνο το 1947,συνέχισε να ζωγραφίζει με σημαντικότερα έργα του να είναι μια σειρά από θέματα νεκρών πτηνών που συμβολίζουν την αντίδραση του στην απαγόρευση ελευθερίας έκφρασης.Είναι έργα πολιτικά και θα λέγαμε σήμερα με ιστορική σημασία που κραυγάζουν για το θάνατο της ελευθερίας απο τα τυρανικά καθεστώτα.
Ένα τέτοιο έργο και το παραπάνω που βλέπετε με ένα παραδείσιο πτηνό που κείτεται άψυχο πάνω στο γαλάζιο μανδύα που συμβολίζει την πνευματικότητα και ίσως τον ουρανό,αρχέτυπικές εικόνες έτσι κι αλλιώς.Τα χρώματα του πουλιού κυριαρχούν κι αυτά στο βλέμμα του θεατή με το κοκκινο να μας θυμίζει το αίμα των Ανθρώπων,το κίτρινο τη σκλαβιά στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και το μαύρο το πένθος...δίπλα σε όλο αυτό το σκηνικό στέκεται ένα πήλινο πιθάρι σαν να παρατηρεί τα γεγονότα με μια απάθεια....όπου το άδειο περιεχόμενο του συμβολίζει την πνευματική κενότητα των ανθρώπων της εξουσίας και το υλικο,ο πηλός,συμβολίζει την εύθραστη Ανθρώπινη φύση τους και την ματαιοδοξία.
.

Παρακάτω ακολουθεί ένα κείμενο απο τον ιστότοπο www.artpanorama.su που αναφέρετε γενικότερα στη ζωή και το έργο του σημαντικού ζωγράφου:

Соколов Михаил Ксенофонтович (1885 - 1947)
В живописи Михаила Ксенофонтовича Соколова - и во всем его творчестве - очень интересно наблюдать, как сквозь виртуозную интерпретацию художественных форм прошлого «прорастает», отрекаясь от маэстрии, трагическая, обретшая необычайную живописную мудрость «прямая речь».

Это был один из самых плодотворных и честных путей в искусстве 1920-х-1930-х годов: через «поиск утраченного времени», поиск себя в ушедших эпохах к глубокому и выстраданному высказыванию о своем веке.

Проблему интерпретации великих стилей прошлого в ситуации завоеванной авангардом свободы от академизма решал не один М.К.Соколов, но также, например, художники группы «Маковец» или армянские живописцы из Тифлиса (А.Бажбеук-Меликян, А.Гарибджанян).
Совсем не похоже, они по-разному подходили к задаче. Объединяет их то, что своим искусством они явили альтернативу как академизированному, так и фамильярному обращению к классике – тот и другой подход тоже заявили о себе в поставангардном искусстве...(продолжение статьи ниже)


...Начиная с 1920-х годов многие, говоря о Соколове, отмечали, что в своих разнообразных увлечениях, в своей «заряженности» другими художниками он «внутренне целен и верен себе, постоянен в своем бродяжничестве, в других ищет себя».
Эти слова из доклада Д.С.Недовича были сказаны в 1929 году, когда в ГАХНе состоялось обсуждение творчества М.К.Соколова, в котором приняли участие и другие крупные искусствоведы – Н. М. Тарабукин и А.В.Бакушинский.

Французская живописная традиция всегда оставалась основой соколовского мастерства. Но от артистизма своих ранних работ, так восхищавшего современников и еще более – сегодняшних зрителей, художник впоследствии пришел к иному пониманию искусства: «… от всякого блеска и виртуозности меня подташнивает. Надо дыхание и больше ничего».

Неофициальная живопись 1930-х – 1940-х годов понимала пространство как среду, заряженную лирической энергией. Оно вбирает в себя и преображает все живописные средства: цвет, свет, форму. Импрессионизм, растворивший предмет в сияющей живописной массе; кубизм, свободный от прямой перспективы, секущий на геометрические фрагменты и предметы, и фон; кубофутуризм, ввергающий в движение эту субстанцию из граней и углов - подготовили восприятие пространства как единой динамической стихии.

В относительно ранних живописных произведениях Соколова свойства пространства как насыщенной вязкой среды подчеркнуты, осознаны как художественный прием. В «Воинах» (конец 1920-х годов, ГТГ) доминанта черного, в котором светятся, мерцают серые, розовые, красные и желтые мазки, создает ощущение давно ушедших времен, а слой золотистого лака служит знаком «музейного колорита». Под покровом лака, внутри густого месива мерцающих мазков - «старинная битва живет». Всадники, тонущие в вязкой среде картины, словно погружены в свое баснословное рыцарское время. Это создает вненаходимость - важнейшее свойство интерпретации, необходимое для подлинного ощущения отдаленной эпохи, исключающее фамильярный «эффект присутствия».

Соколов обладал неким «абсолютным слухом» цветовой гармонии. Изысканность колорита его натюрмортов, пейзажей, женских портретов сопоставима только со свободой и непринужденной грацией линий его графики. В некоторых работах, где избранный мотив дает к тому повод, эта изысканность оборачивается своего рода «дендизмом» - например в серии натюрмортов с цилиндрами, в портретах дам в вуалях, с веерами.
И в то же время М. Соколов умел отрекаясь от внешней маэстрии, создавать непревзойденную гармонию «грязного» цвета едва ли не самую совершенную в живописи конца 1920-х - 1930-х годов, создававшейся на той стадии развития колорита, когда, говоря словами Федорова-Давыдова, «он уже перестает бояться “грязи“ и серо-черных цветов.
В результате живопись обнаруживает свою «сырьевую» природу, свою связь с красочными смесями на палитре. Собственно говоря, прямое происхождение из красок палитры обыгрывалось уже в искусстве предшествующего периода, например «Бубновым валетом», но тогда цвет тяготел к локальным тюбиковым краскам, что отвечало игровому уподоблению цветовых пятен картины окрашенным поверхностям самого предмета (вплоть до их прямого «отождествления» в коллаже).
Теперь же, когда пространство растворило в себе предметы, вобрало их свойства и цвета, смешало без какой-либо иерархии, - цвет «уподобился» красочному веществу, которое образуется на палитре после того, как кисть смешала на ней разные пигменты. Но в картине «фуза» непременно должна быть преображена, переплавлена в живопись, и такое преображение под силу только художникам высочайшей культуры. Соколов, несомненно, к ним принадлежал.

Средствами «грязной» живописи в пейзажах 19З0-× годов он создал полный трагического напряжения образ города. «Широкую разлапицу бульваров» писали тогда многие художники. Этот мотив, очень московский, мог в то же время быть живым образом Парижа: Люксембургского сада, Булонского леса, Больших бульваров - одним словом, Парижа импрессионистов, чья традиция в этот период становится нужной и востребованной. Так написаны, например, бульвары и зоопарки А.Ф.Софроновой с их чудесными фазанами и гусями, где прозрачная светоносная живопись создает образ парящего райского сада. Промозглые, сотканные из дождя бульвары М. Соколова с «запутавшимся» в черных безлиственных ветвях пространством, которое лишь брезжит вдали теплым жемчужным свечением, исполненным обещанием простора, дают иное звучание этого живописного мотива: мертвый воздух сырого, холодного города, где люди - лишь смутные, дрожащие отблески на мокрой мостовой.
Понимание пространства как сплошной движущейся стихии, растворившей в себе отдельные предметы, определило также характер соколовских натюрмортов. Он не случайно любил писать рыб, а позднее птиц: это существа, всецело принадлежащие одной среде - воде или воздуху; они не знают границы между «водой, которая под твердью» и «водой, которая над твердью». В единой серебристой среде соколовских натюрмортов с кетой часто тают, делаются бесплотными все предметы и формы: хлеб, прозрачные графины. Все, кроме самой рыбы, которая словно становится персонификацией стихии, пространственного вещества картины.
Вершиной искусства М.К.Соколова представляются его поздние работы – цикл сибирских лагерный миниатюр конца 1930-х – начала 1940-х годов, созданных ограниченными до предела изобразительными средствами (они выполнены на жалких клочках бумаги, иногда с помощью пигмента или побелки, соскобленных со стены). В этих миниатюрах, как в фокусе, соединились живопись и графика, слились традиция и судьба. Скудость средств обнажала суть – пространство как основную форму представления мира. Прямоугольники размером со спичечную коробку обладают величием и самоценностью классической картины. (Недаром Г .В.Жидков говорил о них: «В конверте оказалась целая картинная галерея») так эти работы воспринимаются и вблизи, и особенно на расстоянии (покуда видит глаз), ибо заключают в себе большое художественное пространство - не фрагмент реальности, но образ мира. Говоря словами Мандельштама «Это язык пространства, сжатого до точки». Часто в миниатюрах М. Соколова вообще нет предметного наполнения, скажем каких-нибудь деревьев или кустов, - один простор, «равнины дышащее чудо», и только смутной галочкой, «крестиком на ткани» мерещится олень или охотник. Ни вех линейной перспективы, ни градаций цветовой перспективы, лишь одним тоном серого мела созданные земля и небо да желтоватым проблеском цвета бумаги – бесконечная даль. Иногда эти миниатюры кажутся «художественными воспоминаниями» о полотнах Ватто или Коро, Яна ван Гойена или импрессионистов: сама среда их, воздух, не материализуясь в цитатные реалии, а лишь намекая на них, становятся метафорой чужих картин, их смутным образом, подернутым дымкой.
Последним живописным циклом М. Соколова, написанным в 1943-1947 годах уже после сибирских миниатюр, оказалась большая серия натюрмортов с мертвыми птицами. В этом образе легко читается символ убитой свободы. Птица стала «лирическим героем» как метономия воздуха, как сгусток пространства, которое – первооснова соколовского творчества. Ее мертвые крылья еще «насыщены» полетом и «помнят» небо, как «помнят» океан разрезанные соколовские рыбы. Но он мертва и замкнута в маленький прямоугольник картины. Соколов разыгрывает разные цветовые вариации темы – от нежнейших радуг оперенья, тревожно светящихся на темном или красном фоне, через тусклые, «грязные» гаммы – до непроницаемо черной птичьей тушки. Цикл «мертвых птиц» говорит о времени то, что редко находило выражение в тогдашней живописи; смысл работ совсем иной, чем у, казалось бы, близких по предмету барственных натюрмортов П. Кончаловского с битой птицей и дичью.
Мир зрелой и поздней живописи М. Соколова можно определить как самоуглубляющееся, сгущенное пространство внутренней свободы – в противоположность экспансивному властно вторгающемуся во внешний мир пространству авангарда, в контексте которого проходило творческое становление художника.






12 Ιανουαρίου 2014

Το ταξίδι του μυαλού...




Πέντε ημέρες από τη στιγμή που ολοκληρώνει κάποιος ένα μυθιστόρημα, στο μυαλό του γίνεται μια έκρηξη.

Σε αυτό το συμπέρασμα οδηγήθηκαν επιστήμονες έπειτα από ενδελεχή έρευνα, που πραγματοποιήθηκε στο αμερικανικό πανεπιστήμιο της Εμορί και το συμπέρασμά της είναι ότι διαβάζοντας ένα βιβλίο προκαλούνται αυξημένη συνδεσιμότητα στον εγκέφαλο και νευρολογικές αλλαγές που επιτείνουν τη δύναμη της μνήμης. Οι αλλαγές αυτές καταγράφηκαν στον αριστερό κροταφικό φλοιό, στην περιοχή του εγκεφάλου που σχετίζεται με τη δεκτικότητα για τη γλώσσα, καθώς και την αισθητηριακή περιοχή του εγκεφάλου.

Οι νευρώνες της περιοχής αυτής έχουν συσχετιστεί με την εξαπάτηση του νου να νομίζει ότι κάνει κάτι που δεν είναι. Για παράδειγμα, σκέφτεται ότι τρέχει (χωρίς στην πραγματικότητα να το κάνει) και έτσι μπορεί να ενεργοποιήσει τους νευρώνες που σχετίζονται με τη φυσική πράξη της λειτουργίας.

«Οι νευρωνικές αλλαγές που βρήκαμε συνδέονται με μια φυσική αίσθηση και το σύστημα κίνησης. Έδειξαν πως με την ανάγνωση ενός μυθιστορήματος, ο αναγνώστης μεταφέρεται στο σώμα του πρωταγωνιστή» σημειώνει ο νευροεπιστήμονας καθηγητής GregoryBerns , επικεφαλής της μελέτης.

Για τις ανάγκες της μελέτης, 21μαθητές κλήθηκαν να διαβάσουν το ίδιο βιβλίο (το θρίλερ «Πομπηία») και αφού το ολοκλήρωσαν, οι επιστήμονες «σάρωσαν» τους εγκεφάλους τους. Τα αποτελέσματα ήταν κάτι παραπάνω από ενδεικτικά: όντως εκείνες τις πέντε ημέρες μετά την ανάγνωση του βιβλίου, στους εγκεφάλους των μαθητών προκλήθηκε μια μικρή έκρηξη που όμως αποδείχθηκε πως δεν ήταν χρονικά περιορισμένη (εντός των πενθημέρου), αλλά κρατούσε πολύ περισσότερο. 

(πηγή:zougla.gr)

10 Ιανουαρίου 2014

Το παγωμένο δώρο...

Χαρούμενα Χριστούγεννα έκαναν οι φιλεύσπλαχνοι κάτοικοι στο προάστιο του Johnston που συνάντησαν τον άστεγο Jonnie Wright και θέλησαν να τον βοηθήσουν.
Την παραμονή των Χριστουγέννων ο Wright, που στην πραγματικότητά ήταν επιχειρηματίας, παρίστανε το ζητιάνο για 24 ώρες παρατηρώντας την ανταπόκριση του κόσμου. Όσοι τον συνέδραμαν, έλαβαν ένα φάκελο με χρήματα που τους εξηγούσε πως στην πραγματικότητα δεν είναι ζητιάνος αλλά επιχειρηματίας και θα ήθελε να τους κάνει ένα δώρο για την καλοσύνη τους.
Ως το τέλος της μέρας έδωσε 50 φακέλους με 1000$ σε μετρητά συνολικά. Πέντε από αυτούς περιείχαν 100$ ενώ οι υπόλοιποι από 10$.
Ωστόσο όπως αναφέρει ο ίδιος, δεν ήταν οι περαστικοί που κέρδισαν από όλο αυτό το «πείραμα» αλλά ο ίδιος, ο οποίος έχοντας παραδοθεί στο κρύο ένιωθε τη δύναμη της ανθρώπινης καλοσύνης και γενναιοδωρίας να τον ζεσταίνουν ψυχικά και σωματικά. 





(από:iefimerida.gr http://www.iefimerida.gr/node/138154#ixzz2pzYEHN9C)

05 Ιανουαρίου 2014

Οι δέκα σημαντικότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις του 2013...



1. Στο νούμερο ένα, το περιοδικό καταχωρεί την ανακάλυψη των λειψάνων του Βασιλιά Ριχάρδου Γ΄από το Πανεπιστήμιο του Λέστερ. Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση των Βρετανών ερευνητών, τον περασμένο Φεβρουάριο, τα λείψανα που ανακαλύφθηκαν το 2012 στο κέντρο του Λέστερ, κάτω από την εκκλησία Grey Friars, ανήκαν πράγματι στον τελευταίο βασιλιά των Πλανταγενετών, ο οποίος πέθανε στη μάχη του Μπόσγουορθ το 1485 σε ηλικία 32 ετών. Για την ταυτοποίηση των οστών χρησιμοποιήθηκε γενετικό υλικό των απογόνων του βασιλιά που βρίσκονται ακόμα στη ζωή.
2. Ένα ρωμαϊκό γλυπτό εξαιρετικής διατήρησης, που απεικονίζει αετό να κρατά στο ράμφος του φίδι, εντοπίστηκε την περασμένη χρονιά στο Σίτι του Λονδίνου. Η αρχαιολογική ομάδα του Μουσείου Αρχαιολογίας του Λονδίνου αρχικά δίστασε να ανακοινώσει την ανακάλυψη και τη ρωμαϊκή προέλευση του γλυπτού, λόγω της απίστευτα καλής του διατήρησης. Χρονολογείται μεταξύ 1ου και 2ου αι. μ. Χ. και σύμφωνα με τους ειδικούς «αποτελεί ένα από τα καλύτερα σωζόμενα γλυπτά της ρωμαϊκής Βρετανίας».
3. Αρχαιολόγοι ανακάλυψαν το 2013 ένα από τα μεγαλύτερα και αρχαιότερα κελάρια στον κόσμο. Ο αποθηκευτικός χώρος που ανασκάφτηκε στα ερείπια παλατιού της χαναανιτικής πόλης Τελ Κάμπρι, βόρεια του Ισραήλ, χρονολογείται στο 1700 π. Χ. και περιελάμβανε 2.000 λίτρα δυνατού γλυκού κρασιού. Το κρασί ήταν αρωματισμένο με μέντα, μέλι, κανέλα, άρκευθο και ρητίνες, μια συνταγή παρόμοια με τους φαρμακευτικούς οίνους που χρησιμοποιούνταν στην αρχαία Αίγυπτο επί δύο χιλιάδες χρόνια.
4. Η ανακάλυψη ενός μεσολιθικού μνημείου στο Νόρτον του Χερτφορντσάιντ έχει ιστορία που ξεκινά από το 1936, όταν ένας πρωτοπόρος της αγγλικής αεροφωτογραφίας το εντόπισε από ψηλά. Έκτοτε έγιναν πολλές έρευνες για το τεράστιο «διπλό δαχτυλίδι» στο έδαφος, αλλά μόλις το 2013 οι ειδικοί μπόρεσαν να κατανοήσουν τη σημασία της θέσης, που δίνει άγνωστα μέχρι σήμερα στοιχεία για την προϊστορία της περιοχής.
5. Ρωμαϊκή είναι η προέλευση του ανακτόρου, που ανασκάφτηκε στο όρος Σιών της Ιερουσαλήμ από το Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας των ΗΠΑ. Η ιδιαιτερότητα του ευρήματος οφείλεται στην καλή διατήρηση των υπολειμμάτων του πολυτελούς κτιρίου του 1ου αι. μ. Χ., που εντοπίστηκε σε περιοχή η οποία είχε εγκαταλειφθεί κατά περιόδους. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η οικία πιθανότατα ανήκε σε μέλος της ιουδαϊκής άρχουσας ιερατικής κάστας, ενώ περαιτέρω στοιχεία ίσως δώσουν πολύτιμες πληροφορίες για τους άρχοντες της Ιερουσαλήμ την εποχή του Χριστού.
6. Τον τάφο ενός γιατρού που έζησε στην Αίγυπτο πριν από 4.000 χρόνια, έφεραν στο φως Τσέχοι αρχαιολόγοι. Η ανακάλυψη έγινε στο Αμπουσίρ, μια εκτεταμένη νεκρόπολη του Αρχαίου Βασιλείου κοντά στη σύγχρονη πόλη του Καΐρου, που εξυπηρετούσε την ελίτ της αρχαίας πρωτεύουσας Μέμφιδας. «Η ανακάλυψη είναι σημαντική γιατί πρόκειται για τον τάφο ενός από τους μεγαλύτερους γιατρούς της εποχής των Πυραμίδων, ο οποίος είχε πολύ στενούς δεσμούς με τον φαραώ», είχε δηλώσει τον περασμένο Οκτώβριο ο υπουργός Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου, Ιμπραήμ Αλί.
7. Τα υπολείμματα δύο μεγάλων νεκρικών αιθουσών, που κατασκευάστηκαν μεταξύ 4000 και 3600 π. Χ., για να καούν και να θαφτούν η κάθε μία μέσα σε προϊστορικούς τύμβους, βρέθηκε πέρσι στη Βρετανία από αρχαιολόγους του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ και του Συμβουλίου του Herefordshire. Τα κτίρια, μήκους γύρω στα 70 μ., είχαν διαδρόμους και χωρίσματα, έμοιαζαν δηλαδή με οικίες, επιβεβαιώνοντας τους αρχαιολόγους που υποστήριζαν ότι στη νεολιθική Ευρώπη τα «σπίτια των νεκρών» αναπαριστούσαν τα «σπίτια των ζωντανών». Επίσης, μεταγενέστερες ταφές στην περιοχή των τύμβων αποδεικνύουν ότι η τοποθεσία παρέμεινε ιερή και μετά από 1.000 χρόνια.
8. Στο νούμερο οκτώ βρίσκεται η δεύτερη μεγαλύτερη μεσαιωνική ανακάλυψη στη Βρετανία -μετά τα λείψανα του βασιλιά Ριχάρδου Γ΄. Νεκροταφείο με μαζικές ταφές από τα θύματα του Μαύρου Θανάτου, της επιδημίας πανώλης που έπληξε το Λονδίνο τον 14ο αιώνα, ανακαλύφθηκε στο κέντρο της πόλης κατά τη διάρκεια εργασιών της νέας προαστιακής σιδηροδρομικής γραμμής Crossrail. Δεκατρείς σκελετοί τοποθετημένοι σε δυο προσεκτικά οριοθετημένες σειρές στην άκρη της πλατείας Τσαρτερχάουζ στο Φάρινγκτον, ηλικίας ως και 660 ετών, θεωρείται ότι ανήκουν στα θύματα της πανώλης του 1328. Τα ιστορικά αρχεία αναφέρονται σε ένα νεκροταφείο που ανοίχτηκε τη χρονιά αυτή στο Φάρινγκτον -το οποίο μέχρι σήμερα δεν είχε εντοπιστεί—, ενώ σύμφωνα με τα πενιχρά στοιχεία της εποχής, ως και 50.000 άνθρωποι πρέπει να θάφτηκαν εκεί σε λιγότερο από τρία χρόνια. Οι ειδικοί που θα εξετάσουν τα οστά ελπίζουν να εντοπίσουν το DNA των βακτηρίων της πανώλης, συνεισφέροντας έτσι στη συζήτηση για το τι προκάλεσε τον Μαύρο Θάνατο.
9. Ένα υπέροχο πολύχρωμο μωσαϊκό ηλικίας 1.500 ετών βρέθηκε στο κιμπούτς Μπετ Κάμα στο Ισραήλ. Το καλοδιατηρημένο μωσαϊκό, που χρονολογείται μεταξύ 4ου και 6ου αι. μ. Χ., είναι διακοσμημένο με γεωμετρικά σχέδια, ενώ στις γωνίες του έχουν σχεδιαστεί αμφορείς, παγώνια, καθώς και περιστέρια που τσιμπολογούν σταφύλια. Αν και δεν πρόκειται για σπάνια μοτίβα, αυτό που εντυπωσιάζει είναι ο μεγάλος αριθμός των σχεδίων που έχουν συμπεριληφθεί σε ένα δάπεδο. Το μωσαϊκό ανήκει σε ένα πολύ μεγάλο κτίριο, πιθανότατα δημόσιου χαρακτήρα.
10. Τα 300 και πλέον προϊστορικά πήλινα ειδώλια που βρέθηκαν στη νεολιθική θέση Κουτρουλού Μαγούλα Φθιώτιδας -από τους μεγαλύτερους αριθμούς της περιόδου στη νοτιοανατολική Ευρώπη— βρίσκονται στη δέκατη θέση στον κατάλογο του περιοδικού με τα σημαντικότερα αρχαιολογικά ευρήματα του 2013.
«Ειδώλια βρίσκονται και σε άλλες νεολιθικές θέσεις στην Ανατολία και στα Βαλκάνια, όμως τόσο ο αριθμός όσο και η ποικιλία των τύπων κάνουν την Κουτρουλού Μαγούλα να ξεχωρίζει. Πιστεύω ότι τα συγκεκριμένα ειδώλια, λόγω αριθμού και ποικιλίας, αλλά και επειδή προέρχονται από στρωματογραφική και συστηματική ανασκαφή και όχι από επιφανειακές συλλογές, μπορούν να ανοίξουν νέους δρόμους στην ερμηνεία των αντικειμένων αυτών» είχε δηλώσει τον περασμένο Φεβρουάριο στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Γιάννης Χαμηλάκης, καθηγητής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον και συνδιευθυντής του ερευνητικού προγράμματος αρχαιολογίας και αρχαιολογικής εθνογραφίας στην Κουτρουλού Μαγούλα Φθιώτιδας.