15 Δεκεμβρίου 2009

Η λογοτεχνία στον κινηματογράφο.....





Από την Αντυ Δημοπούλου

 Στη λογοτεχνία, η πραγματικότητα περιγράφεται και παρουσιάζεται με έναν ιδιαίτερο, καλλιτεχνικό τρόπο. Αντίθετα όμως με τις άλλες καλλιτεχνικές εκφράσεις (μουσική, ζωγραφική κ.ά.) δεν γίνεται αντιληπτή με τα ανθρώπινα αισθητήρια, αλλά με το ανθρώπινο πνεύμα.

Η άνθηση της λογοτεχνίας εντοπίζεται στην Ευρώπη από τα τέλη της αναγέννησης και μέχρι τον 19ο αιώνα, και συνδέεται με την ανάπτυξη του κριτικού πνεύματος της σύγχρονης εποχής και την άνοδο της αστικής τάξης.



Μόλις λίγα χρόνια αργότερα έκανε την πρώτη της εμφάνιση μια άλλη μορφή τέχνης, ο κινηματογράφος. Νεογέννητος ακόμη όταν η λογοτεχνία βρισκόταν στο απόγειό της, προσπάθησε να κερδίσει θαυμαστές, κοινό και ανθρώπους να τον στελεχώσουν και να τον αναπτύξουν. Πρώτο του δάνειο, από τα πρώιμα κιόλας χρόνια, του βωβού τότε κινηματογράφου, η σκηνοθεσία από το θέατρο. Η σχέση, δανειοληπτική και όχι μόνο, του κινηματογράφου και με τη λογοτεχνία αναπτύχθηκε με την εμφάνιση του ομιλούντος, τη δεκαετία του '30. Το κινηματογραφικό σενάριο, άλλες φορές λόγω έλλειψης πρωτοτύπου κι άλλες λόγω ανάγκης για μια «σίγουρη» επιτυχία, οικειοποιήθηκε το λογοτεχνικό έργο. Οπως άλλωστε είχε κάνει πρωτύτερα και το θέατρο. Πρώτα στην Αμερική και στη συνέχεια σε όλο το εύρος του κινηματογραφικού κόσμου, οι διασκευές λογοτεχνικών έργων ήταν η πιο συνήθης βάση μιας ταινίας. Σύμφωνα με μία λίστα που παραθέτει η Eileen Bowser στο βιβλίο της «The Transformation of Cinema, 1907 - 1915», με τους συγγραφείς που έργα τους διασκευάστηκαν ήδη από το 1910 μέχρι το 1915 (όταν ακόμη δεν υπήρχε ο λόγος στη μεγάλη οθόνη) κινηματογραφήθηκαν: 15 φορές έργα του Dickens, 13 φορές του Shakespeare, 11 φορές του Duma, 9 φορές του Henry Wadsworth Longfellow και πολλά άλλα έργα διάσημων αλλά και άσημων συγγραφέων1. Ετσι, από τη μια, ο κινηματογράφος έκοβε σίγουρα εισιτήρια με τις λογοτεχνικές διασκευές, κι από την άλλη, πολλοί συγγραφείς προόριζαν εξαρχής τα λογοτεχνικά τους έργα για τη μεγάλη οθόνη, για να πάρουν λίγη από τη δόξα και την αίγλη αυτής της νέας τέχνης. Ωσπου, σταδιακά να γεννηθούν μέσα από αυτούς οι σεναριογράφοι.



Η κινηματογραφική σεζόν 2007 - 2008 στιγματίστηκε από την απεργία των σεναριογράφων στο Χόλιγουντ. Μειωμένη κινηματογραφική παραγωγή, με όλες τις συνέπειες, όχι μόνο για το Χόλιγουντ, αλλά εν γένει για την 7η τέχνη. Η κινηματογραφική σεζόν 2008 - 2009 χαρακτηρίστηκε από μία άλλη, ιδιότυπη «απεργία» των σεναριογράφων, που δυσκολεύτηκαν ίσως με την παρθενογένεση και επέστρεψαν στη δοκιμασμένη συνταγή της προσαρμογής βιβλίου σε σενάριο. Στέρεψε η φαντασία τους ή κατέφυγαν σε μια πιο εύκολη παραγωγή, όποια κι αν είναι η απάντηση, πάνω από το 60% των ταινιών που είδαμε είναι βασισμένες σε βιβλία, μυθιστορήματα, ακόμη και κόμικς.



Βραβεία και διακρίσεις



Μια ματιά μόνο στις υποψηφιότητες και τα φετινά βραβεία της Ακαδημίας, και άλλων κινηματογραφικών θεσμών, μπορούν να μας πείσουν για την κυριαρχία των μεταφορών βιβλίων σε ταινίες.



Το σενάριο του φετινού πρωταγωνιστή των κινηματογραφικών βραβείων, του «Slumdog Millionaire», που απέσπασε το Βραβείο Κοινού στο Φεστιβάλ του Τορόντο, συνέχισε με 4 Χρυσές Σφαίρες, 7 βραβεία Bafta και 8 Οσκαρ, βασίζεται στο βιβλίο «Q&Α» του Βικάς Σουαρούπ. Μάλιστα, ανάμεσα στα 8 Βραβεία της Ακαδημίας που κέρδισε (Καλύτερη Ταινία, Σκηνοθεσία, Φωτογραφία, Μοντάζ, Μουσική, Τραγούδι, Ηχος) είναι και το βραβείο Διασκευασμένου Σεναρίου. Ο συγγραφέας του «Q&Α», Βικάς Σουαρούπ, έχει ζήσει ως διπλωμάτης στην Τουρκία, στις ΗΠΑ, στην Αιθιοπία και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτή τη στιγμή έχει μετατεθεί στη Νότια Αφρική, όπου τελεί καθήκοντα αναπληρωτή ύπατου αρμοστή της ινδικής αποστολής στην Πραιτόρια.



Το «Q&Α» είναι το πρώτο του μυθιστόρημα. Αρχικά, κυκλοφόρησε το 2005 με τον τίτλο «Q&Α» και τα μεταφραστικά δικαιώματα έχουν πουληθεί σε 40 χώρες. Για να πραγματοποιηθεί η ταινία, ο συγγραφέας διάβασε ένα προσχέδιο του σεναρίου και παρότι, όπως ομολόγησε, ήταν αναμενόμενο να υπάρχουν αρκετές διαφορές με το πρωτότυπο, έδωσε την έγκρισή του για να προχωρήσει το εγχείρημα. Σήμερα το βιβλίο κυκλοφορεί και στα ελληνικά υπό τον τίτλο «Slumdog Millionaire: Ποιος θέλει να γίνει δισεκατομμυριούχος;», σε μετάφραση του Αλέξη Καλοφωλιά, από τις εκδόσεις «Μίνωας».




Ο έτερος πρωταγωνιστής των φετινών βραβείων, με 13 υποψηφιότητες, αλλά μόλις 3 βραβεία Οσκαρ (Μακιγιάζ, Σκηνικά, Οπτικά Εφέ), ήταν «Η απίστευτη ιστορία του Μπέντζαμιν Μπάτον», βασισμένη στο ομώνυμο μικρό διήγημα του Σκοτ Φιτζέραλντ, που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1922, ανθολογημένο μέσα στη συλλογή του «Tales of the Jazz Age». Ο συγγραφέας είχε εμπνευστεί από μία φράση του Μαρκ Τουέιν, που έλεγε: «Θα μπορούσαμε να ήμασταν περισσότερο ευτυχισμένοι, αν γεννιόμασταν 80 χρονώ και σταδιακά πλησιάζαμε τα 18». Φέτος, η διασκευή του κυκλοφόρησε σε βιβλίο στη γλώσσα μας με τον τίτλο «Η απίστευτη ιστορία του Μπέντζαμιν Μπάτον», σε μετάφραση Γιώργου-Ικαρου Μπαμπασάκη, από τις εκδόσεις «Ερατώ».



Τα βραβεία για τα διασκευασμένα σενάρια όμως δεν σταμάτησαν εκεί. Ακόμη και το βραβείο Α' γυναικείου ρόλου της Ακαδημίας, που κατέκτησε η Κέιτ Γουίνσλετ για την ερμηνεία της στην ταινία «Σφραγισμένα χείλη», ήταν η κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος «Διαβάζοντας στη Χάνα», του Μπέρνχαρτ Σλινκ (στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Κριτική»). Μάλιστα, τα «Σφραγισμένα χείλη» μαζί με το «Κύμα», την ταινία που βασίστηκε στο ομότιτλο βιβλίο του Τοντ Στράσερ (εκδόσεις «Επιλογή»), αποτέλεσαν το αφιέρωμα «Σημαντικές λογοτεχνικές μεταφορές στο σινεμά», που πραγματοποίησε, σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, ο θερινός Κινηματογράφος του Δήμου Αθηναίων «Σινέ Στέλλα», στις 24 και 27 του Ιουλίου που μας πέρασε.



Τα Best-Sellers



«ΠΕΦΩΤΙΣΜΕΝΟΙ»: Οι «Illuminati» ή αλλιώς «Angels and Demons», του γνωστού πλέον από τον «Κώδικα Ντα Βίντσι» Νταν Μπράουν, έκαναν την εμφάνισή τους στις ελληνικές αίθουσες στις 13 Μαΐου του 2009. Μετά το κινηματογραφικό φαινόμενο «Κώδικας Ντα Βίντσι», που σημείωσε παγκόσμιες εισπράξεις 750 εκατομμυρίων δολαρίων, ο σκηνοθέτης Ρον Χάουαρντ μετέφερε άλλο ένα best-seller του Νταν Μπράουν στη μεγάλη οθόνη και ο Τομ Χανκς ανέλαβε ξανά τον ρόλο του Ρόμπερτ Λάνγκντον, του διάσημου μελετητή αρχαίων συμβόλων του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ. Η εταιρεία διανομής στην Ελλάδα, έντρομη μήπως διαρρεύσει υλικό από την πολυαναμενόμενη ταινία, προσκάλεσε τους δημοσιογράφους - κριτικούς κινηματογράφου σε μία προβολή κάτω από πρωτοφανή μέτρα ασφάλειας, και μετά ξεκίνησε το κινηματογραφικό ταξίδι της ταινίας στις αίθουσες. Στη χώρα μας, οι «Πεφωτισμένοι», κόβοντας 413.495 εισιτήρια, ήταν η ταινία με τις μεγαλύτερες εισπράξεις τη σεζόν 2008 - 2009, ξεπερνώντας ακόμη και το δημοφιλές και οσκαρικό «Slumdog Millionaire», που έφτασε τα 376.000 εισιτήρια, και τη δεύτερη θέση στο εγχώριο Box Office2. Ανάλογη απήχηση είχε όμως και το ομώνυμο βιβλίο που κυκλοφορεί στην Ελλάδα σε μετάφραση Χρήστου Καψάλη, από τις εκδόσεις «Λιβάνης». Την αρχή είχε κάνει το βιβλίο «Κώδικας Ντα Βίντσι» (επίσης εκδ. «Λιβάνης» και από τον ίδιο μεταφραστή), που από τον Μάρτιο του 2004 μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου του ίδιου έτους είχε πωλήσεις που άγγιξαν τις 104 χιλιάδες αντίτυπα στην Ελλάδα. Αν και οι «Πεφωτισμένοι» προϋπήρχαν του «Κώδικα Ντα Βίντσι», η δυναμική τού δεύτερου κατά σειρά βιβλίου παρέσυρε το πρώτο. Ετσι, οι «Illuminati» μετρούσαν 39 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως λίγο πριν από την έξοδο της ομώνυμης ταινίας, που αν ακολουθήσει την τάση της ταινίας του «Κώδικα Ντα Βίντσι», αναμένεται να δώσει εκ νέου ώθηση και στο βιβλίο.



Εδώ, όμως, εγείρονται ερωτήματα σχετικά με το αν θα πρέπει να συγκρίνουμε ένα λογοτεχνικό έργο με την κινηματογραφική μεταφορά του και το αν τελικά ο κινηματογράφος πετυχαίνει πάντα την «εικονοποίηση» ορισμένων αφηρημένων εννοιών. Αν και ο σεναριογράφος Ακίβα Γκόλντσμαν προσπάθησε να μείνει πιστός στο πρωτογενές υλικό, στη σκηνοθεσία του Ρον Χάουαρντ χάθηκε ένα πολύ σημαντικό κομμάτι του βιβλίου, η ατμόσφαιρα. Το μυθιστόρημα αποπνέει ένα σκοτάδι, τόσο πνευματικό όσο και κυριολεκτικό, που κάνει τη λύση του μυστηρίου και την «κάθαρση» όλο και πιο επώδυνη αλλά συγχρόνως όλο και πιο ενδιαφέρουσα. Αντιθέτως η ταινία, προσπαθώντας να δώσει έμφαση στον περιορισμένο χρόνο που είχαν οι δύο επιστήμονες (Δρ Λάνγκτον και Β. Βέτρα) για να δράσουν, υπόκειται σε ρυθμούς περιπέτειας, που θυμίζουν ταινία του «James Bond». Παρ' όλα αυτά αποτέλεσε μία ενδιαφέρουσα περιπέτεια, που αν και δεν κατέπληξε τους κριτικούς και όσους είχαν διαβάσει το βιβλίο, προσέλκυσε τον μεγαλύτερο αριθμό θεατών για φέτος στη χώρα μας.



«Ο ΧΑΡΙ ΠΟΤΕΡ ΚΑΙ Ο ΗΜΙΑΙΜΟΣ ΠΡΙΓΚΙΨ»: Οταν το 1997 η Τζ.Κ. Ρόουλινγκ έγραφε το πρώτο βιβλίο με κεντρικό ήρωα έναν μικρό μάγο, δεν φανταζόταν ότι ύστερα από 12 χρόνια και 7 βιβλία θα είχε δημιουργήσει ένα βιβλίο-φαινόμενο για τα εκδοτικά δεδομένα σε όλον τον κόσμο. Το έκτο κατά σειρά βιβλίο της Ρόουλινγκ και προτελευταίο της με κεντρικό ήρωα τον νεαρό μάγο Χάρι Πότερ φέρει τον τίτλο «Ο Χάρι Πότερ και ο ημίαιμος πρίγκιψ» (στην Ελλάδα από τις εκδόσεις «Ψυχογιός»). Την πρώτη μέρα κυκλοφορίας του πούλησε 6,9 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως. Συγχρόνως, η αντίστοιχη κινηματογραφική σειρά έχει αποδειχθεί επίσης δημοφιλής, όχι μόνο στο ίδιο, αλλά και σε μεγαλύτερο πληθυσμιακά και ηλικιακά κοινό απ' ό,τι το βιβλίο. Η έκτη, ομώνυμη του βιβλίου ταινία έφτασε στις αίθουσές μας την 25η Αυγούστου 2009, προς το τέλος της ελληνικής κινηματογραφικής σεζόν 2008 - 2009. Εκτός Ελλάδας συνέτριψε δύο ρεκόρ ανοίγματος: πρώτα σπάζοντας το ρεκόρ των μεταμεσονύχτιων προβολών στις ΗΠΑ με 22,2 εκατ. $ επισκιάζοντας το περσινό ρεκόρ του «Σκοτεινού Ιππότη» και στη συνέχεια σπάζοντας και το ρεκόρ ανοίγματος του παγκόσμιου box office, με εισπράξεις 58,18 εκατ. $ στις ΗΠΑ και 45,85 εκατ. $ στις υπόλοιπες χώρες του κόσμου, συγκεντρώνοντας έτσι, σε μία ημέρα μόνο, περίπου 104 εκατ. $. Το φαινόμενο Χάρι Πότερ θα συνεχιστεί, με το τελευταίο βιβλίο της Ρόουλινγκ να διασπάται σε δύο ταινίες, με την επίσημη δικαιολογία ότι οι υπεύθυνοι της κινηματογραφικής μεταφοράς δεν θέλουν να αφαιρέσουν ούτε τις λεπτομέρειες από το τελευταίο βιβλίο της σειράς. Το πρώτο μέρος αναμένεται στις ΗΠΑ στις 19 Νοεμβρίου του 2010.



Τα κόμικς



Η «ένατη τέχνη», όπως έχει ονομαστεί το κόμικς, συνδυάζει την οπτική με την πνευματική αντίληψη του ανθρώπου. Το κείμενο πλαισιώνει, ή και πλαισιώνεται αν θέλετε, από ζωγραφιές ή σκίτσα που κατευθύνουν ώς έναν βαθμό τη φαντασία του αναγνώστη.



Τα κόμικς γνώρισαν μεγάλη ανάπτυξη στις πρώτες δεκαετίες του 2οού αιώνα στην Αμερική, βασισμένα κυρίως σε ιστορίες με υπερήρωες. Οι εταιρείες που πρυτάνευσαν στις πωλήσεις και την «κατασκευή» ηρώων ήταν η DC Comics και η Marvel comics. Στην Ευρώπη υπήρχε μια μικρή σκηνή, που ξεκίνησε με πρωτοπόρους τους Βέλγους και εκδόσεις όπως ο «Τεντέν» και το περιοδικό «Spirou».



Μετά τη χρονιά 2007 - 2008, όπου οι χάρτινοι σούπερ ήρωες, όπως ο «Dark Knight» και ο «Iron Man», επισκέφτηκαν το σινεμά, κερδίζοντας τις εντυπώσεις και τις υψηλές θέσεις στο παγκόσμιο Box Office, το Χόλιγουντ αναθάρρεψε και φέτος τόλμησε κι άλλες μεταφορές κόμικς στη μεγάλη οθόνη. Διά χειρός Ζακ Σνάιντερ (σκηνοθέτης των «300») έφτασε στον κινηματογράφο η μεταφορά των «Watchmen». Το θρυλικό κόμικς, που στην Ελλάδα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Anubis, είναι το μοναδικό με βραβείο λογοτεχνίας Hugo και αυτό που έφερε την DC Comics μπροστά σε πωλήσεις από τη Marvel (των Spider Man, Χ-Men, Hulk κ.ά.). Δημιουργοί του είναι ο πιο καινοτόμος ίσως συγγραφέας κόμικς, Αλαν Μουρ και ο συνεργάτης του Ντέιβ Γκίμπονς. Δεν επρόκειτο για μια συνηθισμένη ταινία με υπερήρωες, καθώς, εκτός από τον dr Manhattan που έχει υπερφυσικές δυνάμεις, δεν μιλούμε για υπερ-ανθρώπους αλλά για ανθρώπους που πήραν τον νόμο στα χέρια τους κι έγιναν μασκοφόροι προστάτες της κοινωνίας. Η ταινία διαχέεται από ένα έντονο αίσθημα αμφισβήτησης, αποτελώντας ένα καυστικό και πάντα επίκαιρο ψυχογράφημα της κοινωνίας. Πολιτική και συγχρόνως ανθρώπινη, κατάφερε να σαρώσει το αμερικανικό Box Office, με το άνοιγμά της το τριήμερο 6-8 Μαρτίου, συγκεντρώνοντας 55,2 εκατ. $ σε 3.611 αίθουσες3.



Επόμενη ταινία βασισμένη σε κόμικς που έφτασε στις αίθουσές μας ήταν το πρίκουελ (προγενέστερη ιστορία σε σχέση με τις άλλες των ταινιών της ίδιας σειράς) «Χ-ΜΕΝ Η αρχή: Γούλβεριν», προερχόμενο από τα σπλάχνα της Marvel και στην Ελλάδα να κυκλοφορεί επίσης από τις εκδόσεις Anubis. Αυτή τη φορά όμως, σε αντίθεση με τους «Watchmen», που ήταν μεταφορά του κόμικς στη μεγάλη οθόνη, το σενάριο δημιουργήθηκε εξαρχής, βασιζόμενο στην υπόθεση των κόμικς με πρωταγωνιστές τους υπερήρωες Χ-Men. Στο ελληνικό Box Office από 7 - 10/5 το «Χ-ΜΕΝ Η αρχή: Γούλβεριν», του Γκάβιν Χουντ, με τον Χιου Τζάκμαν πρωταγωνιστή και παραγωγό, έφτασε τα 28.503 εισιτήρια το τετραήμερο σε 70 αίθουσες και τα 122.634 εισιτήρια το 12ήμερο4!



Σεναριογράφος - συγγραφέας



Ενα ακόμη ερώτημα που μπορεί να γεννηθεί από τη διασκευή ενός διηγήματος σε σενάριο είναι αν μπορεί ο σεναριογράφος και κατ' επέκταση ο σκηνοθέτης να «δουν με τα μάτια» του συγγραφέα. Η συνήθης τακτική λέει πως ο σκηνοθέτης δίνει ένα προσχέδιο στον συγγραφέα (ή σε όποιον έχει τα πνευματικά δικαιώματα του λογοτεχνικού έργου) για να εγκρίνει το διασκευασμένο σενάριο. Αλλοτε η απάντηση είναι θετική και η ταινία μπαίνει στα σκαριά κι άλλοτε η αρνητική απάντηση του συγγραφέα είτε ανακόπτει την ταινία είτε δεν στοιχειοθετεί το σενάριο ως διασκευή του λογοτεχνικού έργου αλλά «εμπνευσμένο» από αυτό. Ενας συγγραφέας που έχει διαχωρίσει ρητά τη θέση των επιτευγμάτων του από τις κινηματογραφικές (ακόμη και ομώνυμες) μεταφορές τους είναι ο Αλαν Μουρ. Συνεπής με την αντίστοιχη θέση του στο παρελθόν (στην ταινία «V for Vendetta») ο βρετανός συγγραφέας των «Watchmen» που προαναφέραμε, αφαίρεσε ξανά το όνομά του από τους τίτλους της ταινίας, οι οποίοι αναφέρουν μόνο τον σχεδιαστή Ντέιβ Γκίμπονς ως δημιουργό του κόμικς, αφήνοντας όλα τα έσοδα από τα δικαιώματα σε εκείνον.



Μια άλλη επιλογή, πιο σπάνια, είναι ο συγγραφέας να αναλάβει χρέη διασκευής του έργου του σε σενάριο και, γιατί όχι, να το σκηνοθετήσει κιόλας. Αυτή την τακτική ακολουθεί από την πρώτη της ταινία η Ρεμπέκα Μίλερ, κόρη του Αρθουρ Μίλερ και σύζυγος του Ντάνιελ-Ντέι Λιούις. Η Μίλερ ξεκίνησε να μεταφέρει τα βιβλία της στη μεγάλη οθόνη με την κινηματογραφική μεταφορά της συλλογής διηγημάτων της «Personal Velocity» («Προσωπικές Τροχιές» στα ελληνικά, υπό έκδοση από τις Εκδόσεις Πατάκη), η οποία απέσπασε το Βραβείο των Κριτικών τού Φεστιβάλ Sundance. Το ίδιο έκανε και με το «Τζακ και Ρόουζ: Μπαλάντα για δύο», που είδαμε στην Ελλάδα το 2005. Φέτος, επέστρεψε καταμεσής του καλοκαιριού, στις ελληνικές αίθουσες με το κοινωνικό δράμα «Οι κρυφές ζωές της κυρίας Λι», η κινηματογραφική μεταφορά του ομώνυμου βιβλίου της, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη, σε μετάφραση Μάρας Μοίρα. Το βιβλίο, ιδιαίτερα διεισδυτικό στην ψυχή του σύγχρονου ανθρώπου, άντρα ή γυναίκας, γονιού ή παιδιού στην εφηβεία, μαγνητίζει τον αναγνώστη με την εναλλαγή πρώτου με τρίτο πρόσωπο αφήγησης. Στις 30 Ιουλίου οι ελληνικές αίθουσες υποδέχτηκαν την ομώνυμη ταινία προσωπικής αμφισβήτησης και εσωτερικής αναζήτησης, η οποία δεν πέρασε απαρατήρητη. Ανάμεσα σε καλοκαιρινές ελαφρότητες και επανεκδόσεις που συνηθίζονται τα κινηματογραφικά καλοκαίρια, αυτή η διασκευή μυθιστορήματος έκανε την ευχάριστη έκπληξη. Η ταινία συγκέντρωσε ένα πλήθος διάσημων ηθοποιών του Χόλιγουντ, όπως η Ρόμπιν Ράιτ Πεν, ο Κιάνου Ριβς, η Τζούλιαν Μουρ, ο Αλαν Αρκιν, η Γουινόνα Ράιντερ, η Μαρία Μπέλο, η Μόνικα Μπελούτσι και η Μπλέικ Λάιβλι, γεγονός αξιοσημείωτο για ανεξάρτητη παραγωγή. Η «Κυρία Λι» - Ρόμπιν Ράιτ Πεν σύζυγος από το 1996 του Σον Πεν και υποψήφια για Χρυσή Σφαίρα για τον ρόλο της στην ταινία «Forrest Gump» του 1994), προσφέρει μια πολύ καλή και καθόλα αξιοπρεπή ερμηνεία στον δύσκολο ρόλο της γυναίκας, που ακόμη κι όταν έχει διανύσει ένα μεγάλο ταξίδι στη ζωή εξακολουθεί να αναζητά την κρυμμένη ταυτότητά της.



Είναι άραγε το κλειδί για ένα επιτυχώς διασκευασμένο λογοτεχνικό έργο το πρόσωπο που μεταφέρει το σενάριο ή σκηνοθετεί την ταινία να είναι ο ίδιος ο συγγραφέας; Ή δεν είναι πάντα το ζητούμενο η ταινία να αφήνει την ίδια αίσθηση με το βιβλίο; Τα παραπάνω ερωτήματα με υποκειμενικές απαντήσεις, ίσως διαφορετικές κάθε φορά, εγείρονται όποτε ένα λογοτεχνικό κείμενο αποτελεί το εφαλτήριο μιας ταινίας. Αλλοτε η ταινία δίνει δόξα και εμπορική ώθηση στο βιβλίο, άλλοτε διαφημίζεται, όντας ακριβώς η σεναριακή μεταφορά του. Ολο και πιο συχνά όμως, από τότε που ο κινηματογράφος έμπλεξε για πρώτη φορά τα δάχτυλά του με τη λογοτεχνία, περπατούν μαζί, πιασμένοι χέρι χέρι, στον κόσμο του θεάματος, της δημιουργίας, της τέχνης και της γέννησης συναισθημάτων τόσο στον θεατή όσο και στον αναγνώστη.



1.Eileen Bowser, «The Transformation of Cinema 1907-1915, Volume 2», University of California. Press, Ltd. London, England, 1994, σελ. 256



2. Πηγή: το ηλεκτρονικό περιοδικό myFilm και συγκεκριμένα η ιστοσελίδα: http://www.myfilm.gr



3. Πηγή: Box Office: Το «Watchmen» κυριάρχησε στο Box Office των ΗΠΑ 6-8/3, από το ηλεκτρονικό περιοδικό myFilm και την ιστοσελίδα: http://www. myfilm. gr/article 4526.html.



4. Πηγή: Box Office: «Τα νύχια του Γούλβεριν» για δεύτερη βδομάδα γαντζώνονται στην κορυφή στο εγχώριο Box Office 7-10/5, από το ηλεκτρονικό περιοδικό myfilm και την ιστοσελίδα: http:// www.myfilm.gr/ article4890.html.

(από το ΒΗΜΑ)

12 Δεκεμβρίου 2009

παγκόσμιος κινηματογράφος....




ο μονόλογος του Τσαρλι Τσάπλιν .....
όποιος έχει δει την ταινία έχει καταλάβει ότι ο μονόλογος με τον οποίο κλείνει η ταινία αποδίδεται με κλείσιμο του πλάνου από το οποίο "φεύγουν" όλοι οι ναζιστές γύρω του και μένει να μιλάει σε ένα πλάνο με μοναδικό πρόσωπο τον ίδιο,σε αντίθεση με τον μονόλογο του Χίτλερ νωρίτερα...
είναι μια βαθιά πολιτική ταινία,διαχρονική, ιστορική από κάθε άποψη αφού είναι εκτος των άλλων και απο τις λίγες ταινίες στις οποίες έπαιξε σε ομιλούντα κινηματογράφο ο Τσάρλι Τσάπλιν.

ζωγραφική.....



ο Χανς Μεμλινγκ τοποθετεί τα Θεία πάθη στο σκηνικό ενός αστικού τοπίου με πύργους,καμπαναριά κι άλλα ψηλά κτήρια που παραπέμπουν σε Φλαμανδική πόλη.Οι σκηνές διαδραματίζονται σε ανοιχτούς χώρους ώστε να είναι κατανοητοί από όλους.Πολύ σημαντικό ρόλο παίζει και το φώς που αντανακλά επιμελημένα πάνω σε τοίχους ώστε να αποδίδει καλύτερα την ατμόσφαιρα...
Ο πίνακας αποκαλείται "τα πάθη του Χριστού".

08 Δεκεμβρίου 2009

Το τελευταίο παζλ του Ναμπόκοφ ....



Το ανολοκλήρωτο αφήγημα του συγγραφέα της «Λολίτας» βλέπει το φως της δημοσιότητας 33 χρόνια μετά τον θάνατό του

του ANAΣΤΑΣΗ ΒΙΣΤΩΝΙΤΗ
Στην εισαγωγή της μετάφρασής του στα αγγλικά του αριστουργήματος του Πούσκιν Ευγένιος Ονιέγκιν, ο Βλαντίμιρ Ναμπόκοφ γράφει ανάμεσα σε άλλα και τα εξής: «Ο καλλιτέχνης πρέπει αδίστακτα να καταστρέφει τα χειρόγραφά του μετά την έκδοση,μήπως και παραπλανήσουν τις ακαδημαϊκές μετριότητες και σκεφθούν ότι είναι δυνατόν να διαλευκάνουν τα μυστήρια της ευφυΐας μελετώντας ακυρωμένες αναγνώσεις.Στην τέχνη η πρόθεση και το σχέδιο δεν είναι τίποτε.Μόνο το αποτέλεσμα μετράει». Ηταν λοιπόν επόμενο η έκδοση του ανέκδοτου μυθιστορήματός τουΤhe Οriginal of Lauraτην περασμένη Δευτέρα από τα Ρenguin Βooks στην Αγγλία και τον Κnopf στις ΗΠΑ να πυροδοτήσει ξανά τις διαμάχες που ξέσπασαν πέρυσι τον Απρίλιο όταν ο Ντμίτρι Ναμπόκοφ, γιος του συγγραφέα, ανήγγειλε ότι συμφώνησε να εκδοθεί ένα βιβλίο που ο πατέρας του προτού πεθάνει είχε ζητήσει να καεί.



Πρόκειται όμως για μυθιστόρημα; Αυτό που φυλασσόταν επί 33 χρόνια στη θυρίδα μιας ελβετικής τράπεζας δεν ήταν παρά το ατελές προσχέδιο ενός μυθιστορήματος γραμμένου με μολύβι σε 138 καρτέλες, το οποίο ο Βλαντίμιρ Ναμπόκοφ δεν κατάφερε να το γράψει.



Το κείμενο όλο κι όλο δεν ξεπερνά τις 9.000 λέξεις. Οπως είναι γραμμένο στις καρτέλες έχει κανείς τη δυνατότητα να τις ανακατεύει σαν τράπουλα και να δημιουργεί τη δική του εκδοχή για την πλοκή στην οποία ενδεχομένως θα κατέληγε ο Ναμπόκοφ.





Λολίτα και Λολίτο

Στη Νέα Υόρκη την περασμένη Δευτέρα στο γνωστό πολιτιστικό κέντρο Υτης 92ης οδού του Μανχάταν οργανώθηκε έκθεση με τις καρτέλες όπου γράφτηκε τοΤhe Οriginal of Lauraόπως επίσης και ανάγνωση αποσπασμάτων, από την οποία όμως ουδείς ως φαίνεται διαφωτίστηκε για το ποια ενδεχομένως μορφή θα έπαιρνε η υπόθεση του βιβλίου που σκόπευε να γράψει ο Ναμπόκοφ. Ο γιος του Ντμίτρι, 75 ετών σήμερα, είχε δηλώσει πέρυσι ότι ο πατέρας του εμφανίστηκε στον ύπνο του και τον παρότρυνε να δώσει το κείμενο στη δημοσιότητα, γεγονός που προκάλεσε ειρωνικά σχόλια και πολλοί θυμήθηκαν τις διαφορές ανάμεσα στον γιο και τον πατέρα Ναμπόκοφ. Ο πατέρας λ.χ. λάτρευε το σκάκι αλλά απεχθανόταν τη μουσική και ποτέ του δεν έμαθε να οδηγεί. Ο γιος αντίθετα υπήρξε τραγουδιστής της όπερας, βαρύτονος πολλά υποσχόμενος, που το ντεμπούτο του το έκανε μαζί με τον Παβαρότι στην όπεραLa Βoheme, διήγε βίον πλεϊμπόι, του άρεσε η ορειβασία και λάτρευε τα γρήγορα αυτοκίνητα (με ιδιαίτερη αδυναμία στις Φεράρι), έλαβε μάλιστα πολλές φορές μέρος σε αγώνες αυτοκινήτων ώσπου έπειτα από ένα σοβαρό ατύχημα το 1980 αναγκάστηκε να τα σταματήσει όλα. Δεν αισθάνθηκε να βαραίνει πάνω του ο ίσκιος του πατέρα του, από τα δικαιώματα των βιβλίων του οποίου (τηςΛολίταςιδιαίτερα, ενός από τα μεγαλύτερα μεταπολεμικά μπεστ σέλερ) ζούσε πλουσιοπάροχα, ούτε και τον ενοχλούσε που ο ιταλικός Τύπος του έχει κολλήσει το παρατσούκλι Lolito. Το κείμενο που έγραψε ο Βλαντίμιρ Ναμπόκοφ πάνω στις καρτέλες δακτυλογραφήθηκε πριν από δέκα χρόνια και κάλυψε 76 σελίδες. Και μπορεί μεν να μην ήταν βιβλίο ακριβώς, ήταν όμως Ναμπόκοφ. Επιπλέον ο Ντμίτρι είχε αρχίσει να γερνάει και οι ειδικοί περί τα γηριατρικά κόστιζαν πολύ. Χρειαζόταν λοιπόν χρήματα.



Εκτός όμως από τα χρήματα έπρεπε να βρει και κάποια άλλοθι. Ενα από αυτά είναι το γεγονός ότι ο πατέρας του είχε γράψει κάποτε πως ευτυχώς που ο Μαξ Μπροντ, εκτελεστής της διαθήκης του Κάφκα, δεν υπάκουσε στην επιθυμία του συγγραφέα τηςΜεταμόρφωσηςνα κάψει όλα τα γράμματα και τα χειρόγραφα που είχε στη διάθεσή του. Αν ο Μπροντ είχε υπακούσει, η παγκόσμια λογοτεχνία θα στερούνταν δύο αριστουργήματα: τονΠύργοκαι τη Δίκη. Ας θυμίσουμε εδώ ότι αυτό δεν ήταν κάτι που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην παγκόσμια λογοτεχνία. Ο Βιργίλιος λ.χ. απελπισμένος από τη βαρβαρότητα του κόσμου στον οποίον ζούσε ζήτησε από τον εκτελεστή της διαθήκης του Βάριο να καταστρέψει το χειρόγραφο τηςΑινειάδαςαλλά ο καίσαρας Οκταβιανός Αύγουστος διέταξε τον τελευταίο να μην υπακούσει.





Το έγραψε «στον νου του»

Η περίπτωση με τοΤhe Οriginal of Lauraβεβαίως είναι διαφορετική. Εδώ δεν έχουμε ένα περίπου ημιτελές ή σχεδόν πλήρες βιβλίο αλλά τo σκαρίφημα ενός μυθιστορήματος το οποίο σύμφωνα με τον ίδιο τον συγγραφέα«το είχε γράψει στον νου του»χωρίς να προλάβει να του δώσει μορφή στο χαρτί. Δεδομένου λοιπόν ότι η ιστορία που ήθελε να αφηγηθεί ο Ναμπόκοφ παραμένει υπόθεση εργασίας και κατά πάσα βεβαιότητα θα πυροδοτήσει τη φαντασία πολλών, εκείνο που μπορεί να ειπωθεί είναι ότι κι εδώ ο συγγραφέας τηςΛολίταςασχολείται με το ζήτημα του θανάτου, τα βάσανα που προκαλεί το πέρασμα του χρόνου και το περίπλοκο σκάκι των σχέσεων που αναπτύσσονται σε ένα ερωτικό τρίγωνο. Εχουμε λοιπόν έναν άνδρα που πεθαίνει σιγά σιγά- κι αφού έχει αρχίσει να μην αισθάνεται το σώμα του-, μια σύζυγο που αποκαλείται Φλώρα η οποία έχει διάφορες ερωτικές περιπέτειες (είναι 24 ετών αλλά μοιάζει με δώδεκα, κι αυτό παραπέμπει φυσικά στο απόλυτο νυμφίδιο του συγγραφέα, τη Λολίτα) και τέλος, στην τρίτη πλευρά του τριγώνου, έναν συγγραφέα, πρώην εραστή της Φλώρας η οποία αποτέλεσε το πρότυπό του για τη δημιουργία της Λάουρας, ενός από τους χαρακτήρες του πλέον επιτυχημένου μυθιστορήματός του.



Το βιβλίο περιέχει έναν πρόλογο του Ντμίτρι Ναμπόκοφ γεμάτο εξωφρενικές υπερβολές του τύπου ότι ως δομή και ως ύφος δεν έχει το προηγούμενό του. Ο πατέρας Ναμπόκοφ είχε γράψει ένα θαυμάσιο δοκίμιο για τηΛολίτα- κι αυτό προσπαθεί ανεπιτυχέστατα να μιμηθεί ο γιος.



Η μέθοδος του Βλαντίμιρ Ναμπόκοφ να γράφει τα προσχέδια των βιβλίων του σε καρτέλες τού ήταν ιδιαιτέρως προσφιλής. Ετσι έκανε κατά κανόνα, κι όταν αποφάσιζε να βάλει σε όποια σειρά νόμιζε τις καρτέλες ώστε να οδηγηθεί στην καλύτερη δυνατόν πλοκή ήξερε σε ποιο βιβλίο θα κατέληγε. Ομως τούτο το επέτρεπε μόνο στον εαυτό του. Η σκέψη ότι τώρα μπορεί να κάνουν το ίδιο αναγνώστες, μελετητές, κριτικοί και όποιος τέλος πάντων το επιθυμεί, αν ζούσε θα τον γέμιζε τρόμο, έγραψε στον βρετανικό Τelegraphο Τζόναθαν Μπέιτ που πιστεύει ότι ο υιός Ναμπόκοφ θα ήταν προτιμότερο να δημοσιεύσει αυτό το ατελέστατο και αποσπασματικό χειρόγραφο σε κάποιο επιστημονικό περιοδικό προς χρήσιν των μελετητών οι οποίοι, όπως προκύπτει από κάποια αποσπάσματα, θα ανακάλυπταν τη σχέση του με τα έργα της πρώιμης περιόδου του συγγραφέα, που τα έγραψε στη ρωσική γλώσσα, πολύ πριν στραφεί στην αγγλική, για να αναδειχθεί σε έναν από τους κορυφαίους στυλίστες της.


(από το ΒΗΜΑ,http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=56&artid=300749&dt=22/11/2009)

02 Δεκεμβρίου 2009

Η τέλεια φωνή .....




Την ιδανική ανθρώπινη φωνή υποστηρίζουν ότι ανακάλυψαν Βρετανοί ερευνητές, δουλεύοντας πάνω σε έναν μαθηματικό τύπο και αναλύοντας τις φωνές 50 ανθρώπων.

Η Ντέιμ Τζούντι Ντεντς πλησιάζει πολύ την ιδανική φωνή


Σύμφωνα με τα αποτελέσματα η τέλεια γυναικεία φωνή είναι ένα μίγμα από τις Μαριέλα Φρόστραπ, Ντέιμ Τζούντι Ντεντς και Όνορ Μπλάκμαν και η τέλεια ανδρική ο συνδυασμός της φωνής των Άλαν Ρίκμαν και Τζέρεμι Άιρονς.
Το μυστικό για την τέλεια φωνή είναι να συνδυάζονται ο τόνος, η ταχύτητα, η συχνότητα, οι λέξεις ανά λεπτό και η μελωδίας της φωνής.

Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα για την ιδανική φωνή δεν θα πρέπει να ξεπερνιούνται οι 164 λέξεις το λεπτό και να υπάρχει παύση 0,48 δευτερολέπτων μεταξύ των προτάσεων.
Η ιδανική φωνή πρέπει επίσης να συνδυάζεται με θετικά χαρακτηριστικά προς τους ακροατές όπως η αυτοπεποίθηση και η εμπιστοσύνη.

Ο καθηγητής Άντριου Λιν δήλωσε ότι "σαν άνθρωποι ενστικτωδώς γνωρίζουμε ποιες φωνές μας προκαλούν ανατριχίλα και ποιες απέχθεια. Τα ερεθίσματα που προκαλούν οι φωνές των παρουσιαστών είναι εντυπωσιακά και εξηγούν κατά κάποιο τρόπο γιατί καλλιτέχνες ή μουσική παραγωγοί επιλέγονται για αυτές τις δουλειές ή γιατί οι φωνές κάποιων διασημοτήτων μας ελκύουν".
Ο ηθοποιός Τζέρεμι Άιρονς βρίσκεται πολύ κοντά στο να έχει την ιδανική φωνή καθώς μιλάει με 200 λέξεις ανά λεπτό και κάνει παύσεις 1,2 δευτερολέπτων ανάμεσα στις προτάσεις.

Ο καθηγητής εξήγησε ότι για αυτό το λόγο οι «βαθιοί βαρείς τόνοι» της φωνής του εμπνέουν εμπιστοσύνη στους ακροατές.