Γερνάνε ποτέ οι σκιές;

Από τον Κώστα Ζουγρή Ο πιο πιστός σύντροφος κάθε ανθρώπου είναι αναμφισβήτητα ...η σκιά του, που δεν την αποχωρίζεται ποτέ. Παράλληλα, σε αντίθεση με τον καθρέφτη που δεν λέει ποτέ ψέματα, κάτω από φυσιολογικές συνθήκες, η σκιά μέχρι τα βαθιά γεράματα σε ξεγελάει και σου δίνει μια σταθερή εικόνα του εαυτού σου, η οποία διαφέρει ελάχιστα από αυτήν που έχει κάποιος έφηβος.

Αρκετές είναι οι διαφορετικές έννοιες για τη σκιά που χρησιμοποιούμε στο καθημερινό λεξιλόγιό μας. «Μου έγινε σκιά», εννοώντας ότι δεν με αποχωρίζεται και συνέχεια με ακολουθεί. «Σκίασε τις σχέσεις μας», για μία όχι επιθυμητή εξέλιξη σχέσεων. Ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός συνδύασε το σκιάζω με το φοβίζω στον εθνικό μας ύμνο. Η «σκιώδης κυβέρνηση» δημιουργείται συχνά από την εκάστοτε αντιπολίτευση προκειμένου να ελέγχει τη λειτουργία τής κάθε κυβέρνησης.

«Εχει γίνει σκιά του παλιού του εαυτού» λέμε συχνά για κάποιον που έχει αρρωστήσει.

Το καλοκαίρι βέβαια αξιοποιούμε με τον καλύτερο τρόπο τη σκοτεινή περιοχή που σχηματίζεται στη μία πλευρά ενός αντικειμένου όταν μία φωτεινή πηγή, όπως είναι ο Ηλιος, το φωτίζει από την άλλη πλευρά.

Η σκιά σε λαογραφικές δοξασίες έχει άυλη υπόσταση, ως υπερφυσικό ον, φάντασμα, αερικό, καθώς και ως μεταθανάτια επιβίωση ανθρώπου ή της ψυχής του. Ολα αυτά προέρχονται από την έλλειψη ικανότητας ερμηνείας του φαινομένου της σκιάς, κάτω βέβαια από την κυριαρχία του φόβου και ίσως της μοναξιάς στη διάρκεια της νύχτας, εξού και το ρήμα σκιάζομαι (=φοβάμαι). Ο Μέγας Αλέξανδρος, προκειμένου να εκπαιδεύσει το άγριο άλογό του, τον Βουκεφάλα, το γύριζε προς τον Ηλιο για να μη βλέπει τη σκιά του τη στιγμή που το ίππευε και να σκιάζεται!

Τα μόνα αστρονομικά σώματα που μπορούν να παράγουν σκιές που να είναι ορατές στη Γη, είναι ο Ηλιος, η Σελήνη και, κάτω από προϋποθέσεις, οι πλανήτες Ερμής και Αφροδίτη.


Για πολλές θρησκείες η σκιά παρομοιάζεται με φάντασμα και είναι κι ένας τρόπος για να δείχνει ο Θεός την παρουσία του. Οι ανατολικές θρησκείες δίνουν μεγάλη σημασία στο φωτοστέφανο και θέλουν να πιστοποιήσουν με αυτό την παρουσία του Θεού.

Στον κινηματογράφο ο Ανθρωπος-σκιά είχε παρουσία σε μία σειρά από πετυχημένες ταινίες στη δεκαετία του '30 και επανήλθε και στο τέλος του περασμένου αιώνα. Το 1926 ο Lon Chaney ήταν πρωταγωνιστής στο Shadows και το 1959 καλλιτεχνική επιτυχία για τον John Cassavetes ήταν οι Σκιές.

Στη μουσική αρκετά τραγούδια χρησιμοποιούν, με διάφορες αιτίες, τη λέξη σκιά και γνωρίζουν επιτυχία. Ο Σωκράτης Μάλαμας για το άλμπουμ του Παραμύθια, που κυκλοφόρησε το 1991, έγραψε, για τη φωνή της Μελίνας Κανά, το Κυνηγάω τη σκιά μου:
Κυνηγάω τη σκιά μου κι όσο ψάχνω μακριά μου, σε χάνω, είσαι εικόνα που σβήνει στο κενό και μ' αφήνει να ψάχνω πιο κάτω. Ο ίδιος τραγουδά στα Ξωτικά:

Σε ποια σκιά τα μάτια σου θολώνουν μικρό πουλί σ' αγάπησα πολύ, τα βήματα στα κύματα βουλιάζουν, να 'σουν εδώ να σε βρει η ανατολή. Το 2002 ο Σωκράτης θα επανέλθει με τη σκιά στο άλμπουμ Ενα.

Ο Νότης Σφακιανάκης έχει τακτική σχέση με τις σκιές και τις χρησιμοποιεί συχνά σε τραγούδια του όπως το Ενα γράμμα που έγραψε ο Γιώργος Μουκίδης:

Επεσα χθες μέσα σε θάλασσες παλιές, μέσα σε κρύα πρωινά και σ' εκδρομές,
έπεσα χθες μες στου μυαλού μου τις σκιές κι εσύ μου έγνεφες και μου 'λεγες μηv κλαις:

Στο Οι σκιές, σε μουσική Αλέκου Χρυσοβέργη και στίχους Σπύρου Γιατρά, τραγουδά:

Δεν είσαι εσύ το καλοκαίρι πια για μένα, είσαι σιωπή, ντροπή και όνειρα καμένα,
δεν θα σου δώσω εγώ το σώμα μου ξανά, να συμπληρώνεις τα δικά σου τα κενά.
Οι σκιές δεν αγαπάνε γιατί δεν έχουνε ψυχή, οι σκιές δεν αγαπάνε, μια σκιά ήσουν κι εσύ.

Ο Κώστας Λειβαδάς έγραψε για το Πώς θα πεθάνω εγώ για σένα, που τραγούδησε ο Γιάννης Κότσιρας Ποια σκιά κυνηγάει, το μυαλό μου; Μακριά, μακριά, πού το στέλνει. Μες στο ίδιο κελί η καρδιά, μια στιγμή κυνηγάει να πιστέψει.

Είμαι σκιά που γυρνά τραγουδά ο Μιχάλης Χατζηγιάννης, σε μουσική δική του και στίχους του Θανάση Βούτσινου: Είμαι σκιά που γυρνά, στη λογική σου αλλάζω σειρά,
στις άδειες ώρες σου βάζω φωτιά, τον πόθο η νύχτα ξυπνά. Είμαι σκιά που γυρνά.

Σε μία από τις διασκευές που έκανε η Ελευθερία Αρβανιτάκη σε τραγούδι των Night Ark, σε στίχους του Μιχάλη Γκανά, με τίτλο Σκιές και χρώματα, τραγουδά: Είναι σπίτια που έχασα και ποτέ δεν τα ξέχασα, ένα σχήμα που μπόρεσα -σώμα μου- κι άλλα που δεν χώρεσα. Είναι κάτι στον άνεμο, μυστικό και παράνομο, που τρελαίνει τα σώματα -πόνα τα- με σκιές και χρώματα.

Η Δήμητρα Γαλάνη, σε μουσική των Βασίλη Τσιτσάνη και Βλάχου και σε στίχους του Κώστα Βίρβου, τραγούδησε το Η σκιά μου και εγώ: Η σκιά μου κι εγώ κάθε βράδυ πικρό σε ζητάμε, και ρωτάμε αν ζεις αν σε είδε κανείς και πονάμε,
μες στον ύπνο να 'ρθεις όνειρό μου γλυκό σε προσμένω κι απ' αγάπη τρελή να σε σφίξω αγκαλιά περιμένω. Στη Δήμητρα Γαλάνη ανήκει και η ερμηνεία στο Χορός με τη σκιά μου του Μάνου Χατζιδάκι.

Ζω στη σκιά σου, σε στίχους του Νίκου Ελληναίου, από τη Βίκυ Λέανδρος, γι' αυτούς που δεν παίρνουν την αγάπη που επιθυμούν.

Ζω στη σκιά σου πρωί και βράδυ χωρίς κανένα σκοπό κι αν ζητιανεύω ένα σου χάδι είναι γιατί σαν τρελή σ' αγαπώ.

Σκιές στο περιστύλιο λέγεται το τραγούδι που έγραψε ο Σταμάτης Κραουνάκης για την Αλκηστη Πρωτοψάλτη το 2002.

Ο Μπάμπης Στόκας στην προσωπική του καριέρα έχει το Σκιές στο φως, το Δεν μ' ένοιαξε να χάσω, που έχει γράψει ο Μίλτος Πασχαλίδης και αναφέρεται σε σκιές, και με τους Πυξ Λαξ το Να χαθώ στα βήματά σου: Να κρυφτώ μες στη σκιά σου, να χαθώ στα βήματά σου, να χαθώ όπως δεν μ' έχασες ποτέ σου, να χαθώ.

Να κρυφτώ μες στη σκιά σου για ν' αγγίξω την καρδιά σου, να κρυφτώ στους εφιάλτες σου, σαν ίσκιος να κρυφτώ.

Σκιές για τον Δημήτρη Σταρόβα, Γυμνή σκιά από τον Χάρη και τον Πάνο Κατσιμίχα και Μια σκιά με τις Σκιές και τους Domenica, Η σκιά Νίκος Πορτοκάλογλου, Ποιο κορμί σε ταξιδεύει και Γιατί ζω με την Ηρώ και αναφορά στις σκιές, όπως και το Ασε με να φύγω της Αλέκας Κανελλίδου.
Η Κλειώ Δενάρδου κέρδισε το πρώτο βραβείο στην ανεκδιήγητη Ολυμπιάδα τραγουδιού το 1969 με το Πού να 'ναι ο ίσκιος σου Θεέ, του Ζακ Ιακωβίδη, Γέρνεις και ο ίσκιος σου μ' αγγίζει τραγουδούν Μαρινέλλα και Κώστας Χατζής στο Σύνορα η αγάπη δεν γνωρίζει, Ο ίσκιος έπεσε βαρύς, με τη Μαρία Φαραντούρη από το Ματχάουζεν του Μίκη, σε στίχους του Γερ. Σταύρου. Ο Μίκης έγραψε μαζί με τον Λουκά Θάνο και το Κι αν έσβησε ο ίσκιος, σε ποίηση του Κώστα Καρυωτάκη, και ερμηνευτή τον Νίκο Ξυλούρη.

Στον διεθνή χώρο: In The Shadows από τους Φινλανδούς Rasmus, Moon Shadow, από τον Cat Stevens, Have You Seen Your Mother Baby Standing In The Shadows, με τους Rolling Stones, το βραβευμένο με Οσκαρ The Shadow Of Your Smile, Shadow Dancing-Andy Gibb, Shadow Play-Rory Gallagher, Shadows Of The Night-Pat Benatar, Shadows and Light από το ομώνυμο άλμπουμ της Joni Mitchell, Standing In The Shadows Of Love-Four Tops, Sillhouttes-Diamonds, White Shadow-Peter Gabriel, Me and My Shadow με τον Frank Sinatra, με πρώτο ερμηνευτή τον Al Jolson το 1927 και πρόσφατο τον Robbie Williams στον αιώνα που διανύουμε, Shadow-Britney Spears, Shadows-Rufus Wainwright, The Shadow-Prodigy.

Η πιο εντυπωσιακή παρουσία είναι αυτή του συγκροτήματος των Shadows, με δεκάδες επιτυχίες, καθώς και το συγκρότημα Last Shadow Puppets και ο DJ. Shadow.

Οι σκιές ταξιδεύουν στο πέρασμα του χρόνου μέσα από τα τραγούδια και τη λογοτεχνία, μέσω συγγραφέων, όπως ο Σαίξπηρ, ο οποίος σε πολλά από τα έργα του συνδυάζει τη φαντασία με την πραγματικότητα, με πολλές σκιές να κάνουν συχνά την παρουσία τους στα έργα του, κυρίως με τη μορφή φαντασμάτων

(απο enet.gr)